Оценка фолликулогенеза и геномной нестабильности у самок белых крыс и их потомства при ингаляционном воздействии химическими загрязнителями (экспериментальное исследование)

Abstract

Алғаш рет эксперимент жағдайында ақ егеуқұйрықтардың аналықтары мен олардың ұрпақтарының ағзасына Арал теңізінің тұзды шаң аэрозольдерінің әсері зерттелді. Алғаш рет атомдық-абсорбциялық спектрометрия әдісімен ингаляциялық әсер ету кезінде егеуқұйрық аналық безінің тіндерінде Арал теңізінің тұзды шаң аэрозольдерінің құрамына кіретін ауыр металл тұздарының жиналуы анықталды Алғаш рет фолликулогенез үрдісіне эксперимент жағдайында химиялық ластағыштардың әсері кезінде ұрпақтарда сипаттама берілді және Арал теңізінің тұзды шаң аэрозольдері бірінші ретті фолликулдардың, сары денелердің елеулі төмендеуіне, атрезияға ұшыраған фолликулдардың санының артуына, сондай-ақ осы үрдістердің ұрпақтарда ушығуына әкеп соқтыратыны анықталды. Бірінші рет егеуқұйрықтар мен олардың ұрпақтарының аналық бездерінің гомогенатындағы тотығу күйзелістік көрсеткіштеріне химиялық ластағыштардың әсері зерттелді. Алғаш рет эксперимент жағдайында ұрпақтардағы жасушалық және хромосомдық деңгейдегі геномдық тұрақсыздыққа Арал теңізінің тұзды шаң аэрозолдерінің әсеріне баға берілді.Впервые проведено экспериментальное исследование с изучением влияния пыле – соевых аэрозолей Аральского моря на организм самок белых крыс и их потомства. Впервые методом атомно-абсорбционной спектрометрии определено накопление солей тяжелых металлов, входящих в пыле – солевые аэрозоли Аральского моря в тканях яичников крыс при ингаляционном воздействии. Впервые дана характеристика процессу фолликулогенеза при воздействии химических загрязнителей в поколениях в условиях эксперимента и установлено, что пыле – солевые аэрозоли Аральского моря приводят к значимому снижению первичных фолликулов, желтых тел, повышению количества атретичных фолликулов, а также усугублению данных процессов в поколениях. Впервые изучено влияние химических загрязнителей на показатели окислительного стресса в гомогенате яичников у крыс и их потомства. Впервые дана оценка влиянию пыле- солевых аэрозолей Аральского моря на геномную нестабильность на клеточном и хромосомном уровне в поколениях в условиях эксперимента. For the first time, an experimental study was conducted to study the effect of dust - salt aerosols of the Aral Sea on the body of female white rats and their offspring. For the first time, by the method of atomic absorption spectrometry, the accumulation of salts of heavy metals, included in the dust-salt aerosols of the Aral Sea in the tissues of rat ovaries upon inhalation exposure, was determined. For the first time, a characteristic is given to the process of folliculogenesis under the influence of chemical pollutants in generations under experimental conditions. Consequently, it is established that dust-salt aerosols of the Aral Sea lead to a significant decrease in primary follicles, yellow bodies, an increase in the number of atretic follicles, and also aggravation of these processes in generations. For the first time, the effect of chemical pollutants on oxidative stress indices in ovarian homogenate in rats and their offspring was studied. For the first time, an assessment of the influence of dust-salt aerosols of the Aral Sea on genomic instability is given at the cellular and chromosomal levels in generations under experimental conditions.